Splatają się ze sobą jak wiecie. Właśnie zacząłem czytać książkę niejakiej Kutejszczcikowej i niejakiego Sztajna, a książka ta to, jedyna chyba dostępna po polsku biografia Pabla Nerudy. Ona nie jest tak świetna jak biografia Igora Newerly napisana przez Zielińskiego, ale dobrze, że w ogóle jest. Z tego bowiem co tam można między wierszami przeczytać, żadna więcej biografia Nerudy nie ukaże się nigdy na świecie. To jest po prostu niemożliwe. Tak bywa z ważnymi treściami. Wkrótce unieważnią przecież pisarstwo Llosy, ale z trochę innego powodu.
Nie potrafię wskazać momentu, w którym Neruda przestał być potrzebny, ale myślę, że stało się to dość wcześnie. Mimo to warto go przypomnieć. Cienka książeczka, którą mam przed sobą zaczyna się od wstępu i jakichś ideowych deklaracji. Została przetłumaczona z rosyjskiego dawno temu, bo w roku 1953. Zaczyna się o jednozdaniowej prezentacji rodziców Nerudy. Oto ojciec poety był kolejarzem, a matka nauczycielką. W rzeczywistości, jak już pisałem, Neruda nazywał się Ricardo Eliezer Neftali Reyes Besualto. Nie wiadomo jednak po kim odziedziczył te wszystkie dźwięcznie brzmiące imiona. W domu kolejarza i nauczycielki, na głuchej chilijskiej prowincji jakimś cudem znalazła się książka autorstwa czeskiego pisarza Jana Nerudy, która tak zachwyciła młodego Ricardo, że postanowił podpisywać swoje wiersze Pablo Neruda. I tak już zostało. Nie wiemy jakim cudem ten syn ludu znalazł się na uniwersytecie w Santiago. Jakoś się jednak znalazł i tam zaczął pisać. Nie wiemy z jaką lokatą skończył studia, ale zaraz po nich jak wynika z tej cienkiej książeczki rozpoczął służbę dyplomatyczną w Azji. Był konsulem w Indochinach i w Pekinie. Jeśli zważyć, że Chile było jednym z najważniejszych eksporterów saletry miało to pewnie jakieś znaczenie. W czasie wojny domowej w Hiszpanii Neruda jest już konsulem chilijskim w Madrycie, przez kilka miesięcy przebywa w oblężonym mieście, po to, by nieznanym nam sposobem wyjechać zeń i udać się do Paryża i tam rozpocząć pracę w konsulacie. Następnie, a nie musimy się tego nawet domyślać, bo nam Kutejszczcikowa i Sztajn napisali to wprost, zajmuje się ekspediowaniem żołnierzy republikańskich do Chile. Wydaje im wizy i oni masowo tam emigrują. Nie wiemy ilu komunistów z Hiszpanii, komunistów różnych narodowości, nie Hiszpanów wcale, wyjechało po wojnie domowej do Chile, ale zważywszy na ten eksport saletry i miedzi miało to zapewne jakieś znaczenie. Miało to także znaczenie dla późniejszego intensywnego rozwoju ruchu robotniczego w tym kraju zakończonego przejęciem władzy przez prezydenta Allende i upaństwowieniem kopalń miedzi i saletry, co w praktyce oznaczało przyłączenie się do wyścigu zbrojeń po stronie ZSRR.
W biografii Kutejszczikowej i Sztajna możemy przeczytać, że wiersze Nerudy były wprost uwielbiane przez robotników. Ponoć kiedy odczytano je w upadającym już po wielomiesięcznym oblężeniu Madrycie, żołnierze republikańscy postanowili je wydać. Sami zrobili papier ze sztandaru zdobytego na swoich wrogach, z zakrwawionej koszuli marokańskiego żołnierza walczącego po stronie frankistów i innych symboli. Potem sami te poezje wydrukowali i czytali ją na barykadach płacząc ze wzruszenia.
W czasie II wojny światowej Neruda opiewał obrońców Stalingradu i to także było wydawane w Ameryce w setkach tysięcy nakładu, ale Kutejszczcikowa nie pisze z czego robiono papier na te edycje. Po zakończeniu zaś działań wojennych w Europie zajął się agitacją na terenie własnego kraju. Mimo straszliwego reżimu panującego w Chile jego wiersze ukazywały się i były czytane, a do tego jeszcze na spotkania z nim przychodzili robotnicy wprost z kopalń i fabryk, a były ich dziesiątki tysięcy. Stali i słuchali w zamyśleniu, a potem płakali ze wzruszenia jak ci żołnierze w oblężonym Madrycie.
Co było dalej nie doczytałem, bo jestem w drodze. Nie wiem czy jutro będę miał wi fi, jeśli nie do napiszę coś w poniedziałek.
Zapraszam na stronę www.coryllus.pl
Komentarze